Żeglarstwo » News » Felietony - wiadomości ★ Obserwuj★ Obserwujesz✕ Nie obserwuj
Całe olinowanie żeglarskie to rzecz absolutnie niezbędna – w końcu aby osprzęt mógł realizować swoje zadania, trzeba go do łodzi przymocować, zapewniając odpowiednie rozłożenie napięć i obciążeń. Ze względu na funkcję i sposób używania lin żeglarskich dzieli się je na dwie grupy – olinowanie stałe i olinowanie ruchome.
Olinowanie stałe to wszystkie te liny żeglarskie, ale też pręty czy profile, które służą do mocowania masztów, bukszprytu oraz wystrzału do kadłuba. Ich główną funkcją jest przenoszenie na kadłub obciążeń statycznych oraz dynamicznych, jakie powstają przy naporze wiatru i wiążą się z pracą jachtu na falach.
Poza drobnymi korektami napięcia linki żeglarskie stałe nie są w ogóle obsługiwane, nie pracuje się nimi (stąd też nazwa tej grupy).
Do olinowania stałego zaliczamy m.in.:
Wanty – stabilizują maszt prostopadle do płaszczyzny symetrii kadłuba danej jednostki. Stosuje się je parami i po obu stronach burty, do masztu mocuje się je za pomocą specjalnych okuć, a do kadłuba poprzez podwięzie wantowe.
Sztagi – utrzymują maszt w płaszczyźnie symetrii kadłuba; na nich stawia się też żagle (sztaksle). Zwykle rozpościera się je od masztu do sztagowników na pokładzie. W zależności od miejsca mocowań wyróżnia się kilka ich rodzajów.
Forsztag – jest to lina żeglarska prowadzona od masztu do dziobu, która ma za zadanie zapobiegać przechylaniu się masztu w kierunku rufy. Na małym jachcie zwykle jest jedna, a na większych kilka (np. trumsztag, bramsztag).
Jumpsztag – ta linka biegnie od topu masztu, przechodzi przez jumpsaling i wraca w tym samym kierunku, a służy do usztywnienia stengi masztu, aby nie zginała się w kierunku rufy.
Baksztag – ta linka żeglarska prowadzona jest od topu masztu do burty – od strony rufy. Stosuje się zwykle dwa baksztagi, po jednym na burtę (nawietrzny i zawietrzny), i pracują na zmianę – gdy jeden pracuje, drugi jest wyluzowany.
Olinowanie ruchome to wszystkie te liny żeglarskie i elementy mocowania, które służą do podnoszenia i opuszczania osprzętu, czyli do manewrowania żaglami oraz do regulacji ich kształtu. Jest to więc cały system lin i bloków do obsługi takielunku oraz innych elementów osprzętu (np. płetwy sterowej czy miecza).
Największa grupa elementów olinowania ruchomego to fały i kontrafały.
Fały to wszystkie linki żeglarskie służące do stawiania żagli i inne linki do np. podnoszenia płetwy sterowej. Poluzowanie fału, pod wpływem siły ciężkości, powoduje opuszczenie danego elementu. Stosuje się też linki o działaniu odwrotnym, czyli kontrafały. Każdy fał służy do czegoś innego, stąd różne ich nazwy, m.in. pikfał, gafelfał, fał roboczy.
Ponadto wyróżniamy jeszcze szoty: linki do manewrowania żaglami, zwłaszcza do ustawiania ich do wiatru, szkentle (do mocowania rogu szotowego żagla do bomu) oraz topenanty, czyli linki żeglarskie do podnoszenia i podtrzymywania bomu.
A na pokładzie, w bakistach, znajdziemy też kilka innych lin żeglarskich, m.in. liny do cumowania czy tzw. szpringi do wspomagania cumy.
Wciąż jeszcze spotkamy się z linami wykonanymi z materiałów naturalnych – to np. liny kokosowe, konopne, sizalowe, jutowe, manilowe czy bawełniane. Niestety są one podatniejsze na warunki atmosferyczne i uszkodzenia, więc częściej liny wytwarza się już z tworzyw sztucznych.
Liny poliamidowe. Wyróżniają się dużą trwałością, są elastyczne i przy tym także odporne na ścieranie. Gorzej radzą sobie z promieniowaniem UV oraz z oddziaływaniem związków chemicznych, ale dobrze sprawdzają się jako fały.
Liny polietylenowe. Te są odporniejsze na oddziaływanie słońca i związków chemicznych, natomiast „lubią” się kurczyć i ścierać. Są też stosunkowo tanie. Z polietylenu wysoko przetworzonego produkuje się popularne liny dyneema.
Liny polipropylenowe. Są wyjątkowo wytrzymałe i odporne na ścieranie, zginanie i skręcanie. Nie wchłaniają też wody, przez co często stosuje się je do kotwiczenia i cumowania. Są elastyczne i dobrze się z nimi pracuje.
Liny aramidowe. Są chętnie wybierane ze względu na świetną wytrzymałość mechaniczną – pod tym kątem są podobne do lin stalowych, jednak ich waga jest kilkukrotnie niższa. Aramid znany jest również jako kevlar czy twaron.
Szukając linek, natkniemy się prawdopodobnie na jeszcze dwie nazwy tworzyw – vectran i PBO (zylon). Ten ostatni zdobył tak dużą popularność dzięki dwukrotnie lepszej wytrzymałości na rozciąganie i sprężystości w porównaniu do aramidu.
Część olinowania stałego (np. wanty) to liny stalowe, pozostałe to tzw. liny miękkie.
Odwiedzając dobry sklep żeglarski internetowy czy stacjonarny, znajdziemy liny posegregowane ze względu na ich funkcję, materiał czy konstrukcję (m.in. kręcone, plecione, z oplotem). W praktyce, wybierając liny żeglarskie, trzeba zwrócić uwagę na szereg ich właściwości, w tym na wytrzymałość na zerwanie, chwyt, odporność na przecieranie, gnicie, działanie czynników zewnętrznych, na pływalność, elastyczność i sztywność. Wybór linki żeglarskiej jest wyborem dość indywidualnym!
Dawniej doborem lin zajmował się specjalista zwany takielarzem – a dziś pomoże w tym zadaniu pracownik dobrego sklepu. Wskaże, które linki żeglarskie wybrać pod kątem danych funkcji, poleci wybór materiału i grubości w stosunku do konkretnego typu jednostki czy potrzeb jej właściciela i podzieli się swoim doświadczeniem.
Partnerem artykułu jest sklep boatshop.pl.
Autor tekstu: Sebastian Piątkowski
